Decyzja o złożeniu pozwu o rozwód jest jednym z najpoważniejszych kroków prawnych i życiowych, to poważna decyzja. Jednak zdarza się, że po jego zainicjowaniu okoliczności się zmieniają, emocje opadają, a małżonkowie zaczynają rozważać inne scenariusze – w tym próbę ratowania związku lub po prostu rezygnację z drogi sądowej. Czy w takiej sytuacji można zawrócić z obranej ścieżki i wycofać pozew rozwodowy?

Polskie prawo przewiduje taką możliwość, ale jest ona obwarowana konkretnymi zasadami. Możliwość wycofania pozwu zależy głównie od etapu postępowania i stanowiska drugiej strony.

Każde wycofanie pozwu o rozwód musi być rozpatrywane indywidualnie. To, czy cofnięcie pozwu rozwodowego będzie skuteczne, jest kluczowe.

Cofnięcie pozwu o rozwód – kiedy jest możliwe?

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, małżonek, który wniósł pozew (powód/powódka), może go cofnąć. Kluczowe jest jednak to, na jakim etapie znajduje się sprawa. Generalnie, możliwość wycofania istnieje na każdym etapie postępowania, aż do uprawomocnienia się wyroku. Procedura cofnięcia pozwu o rozwód jest jednak różna.

Przed rozpoczęciem pierwszej rozprawy:
- Zasadniczo: Strona powodowa może cofnąć pozew jednostronnie, bez konieczności wyrażenia zgody małżonka pozwanego. Wówczas wystarczające jest jej oświadczenie. Cofnięcie pozwu o rozwód jest wtedy najprostsze.
- Ważny Wyjątek: Jeśli pozwany małżonek otrzymał już odpis pozwu rozwodowego i wniesie odpowiedź, w której strona pozwana również żądała orzeczenia rozwodu, to na cofnięcie pozwu rozwodowego przez powoda konieczna jest zgoda pozwanego.
  Dzieje się tak, ponieważ w tej sytuacji obie strony decydują się na rozwiązanie małżeństwa, a sąd musi rozpatrzyć żądanie pozwanego (co potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 59/83). Żądanie orzeczenia rozwodu zgłoszone przez pozwanego ma tu kluczowe znaczenie. Jeśli pozwany żąda rozwodu, jednostronne wycofanie pozwu rozwodowego jest niemożliwe.
- Jeśli pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa (czyli nie zgadza się na rozwód) lub w ogóle nie zajął stanowiska, powód może cofnąć pozew bez jego zgody.
Po rozpoczęciu rozprawy:
- Od momentu rozpoczęcia rozprawy (po wywołaniu sprawy i sprawdzeniu obecności), na cofnięcie pozwu rozwodowego zawsze wymagana jest zgoda pozwanego małżonka. Na tym etapie konieczności wyrażenia zgody nie da się pominąć. Jednostronne oświadczenie powoda o cofnięciu pozwu o rozwód nie będzie skuteczne. Skuteczność cofnięcia zależy od stanowiska drugiej strony. Zgoda pozwanego małżonka jest tu niezbędna. Od czasu rozpoczęcia rozprawy rozwodowej sytuacja się zmienia.
Po wydaniu wyroku przez Sąd I Instancji (ale przed jego uprawomocnieniem się):
- Na tym etapie, a także w trakcie ewentualnego postępowania rozwodowego przed sądem drugiej instancji, na cofnięcie pozwu o rozwód również zawsze wymagana jest zgoda pozwanego. Jednostronne wycofanie pozwu rozwodowego nie wchodzi w grę aż do zakończeniem postępowania apelacyjnego.

Jak formalnie cofnąć pozew?

Cofnięcie pozwu rozwodowego następuje poprzez złożenie stosownego oświadczenia:

Ustnie: Można to zrobić na samym początku rozprawy, zaraz po wywołaniu sprawy, ale przed rozpoczęciem rozprawy.

Pisemnie: Składając pismo procesowe do sądu (najlepiej w dwóch egzemplarzach, wysłane listem poleconym). Warto zawrzeć w nim krótkie uzasadnienie decyzji (np. pojednanie stron, chęć podjęcia terapii), choć formalnie nie zawsze jest ono wymagane. Należy złożyć stosowne oświadczenie sądowi w formie pisemnej.

Jeśli wycofanie pozwu następuje na piśmie i zgoda pozwanego nie jest wymagana, wówczas sąd odwołuje rozprawę i informuje pozwanego. Przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego. Jeśli zgoda pozwanego małżonka jest potrzebna, sąd wezwie pozwanego do wyrażenia stanowiska w terminie wyznaczonym.

Brak odpowiedzi pozwanego w terminie, czyli sytuacja, gdy nie złoży oświadczenia, jest traktowany jako zgoda na cofnięcie pozwu o rozwód.

Czy sąd może nie zgodzić się na cofnięcie pozwu?

Tak, ale tylko w wyjątkowych przypadkach. Zgodnie z art. 203 § 4 k.p.c., sąd może uznać cofnięcie pozwu za niedopuszczalne, jeśli uzna, że:

Jest ono sprzeczne z prawem. W takiej sytuacji jest niedopuszczalne cofnięcie pozwu.

Jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. zostało wymuszone, bo strona powodowa była zmuszona szantażem lub groźbami drugiego pozwanego małżonka).

Zmierza do obejścia prawa.

Gdy okoliczności sprawy wskazują, że zachodzi jedna z powyższych przesłanek, wówczas sąd może się nie zgodzić. Na takie postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Skutki skutecznego cofnięcia pozwu

Gdy pozew został skutecznie cofnięty, a sąd uznał możliwie skuteczne cofnięcie pozwu za dopuszczalne:

Umorzenie postępowania: Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, co formalnie kończy sprawę rozwodową. Takie postanowienie kończące postępowanie można zaskarżyć zażaleniem.

Uchylenie wyroku: Jeśli wyrok rozwodowy już zapadł, ale nie był prawomocny, sąd pierwszej instancji uchyla go.

Brak skutków prawnych pozwu: Skutek cofnięcia pozwu jest taki, że traktuje się go tak, jakby nigdy nie został wniesiony (nie wywołuje żadnych skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa).

Strony pozostają małżeństwem, a ich związek małżeński trwa nadal.

Kwestia kosztów sądowych – zwrot opłaty od pozwu

Wniesienie pozwu o rozwód wiąże się z opłatą sądową w wysokości 600 zł. Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje zwrot.

W przypadku cofnięcia pozwu, możliwe jest odzyskanie części lub całości tej kwoty, w zależności od momentu cofnięcia:

Cofnięcie przed wysłaniem odpisu pozwu do pozwanego: Sąd zwraca całą uiszczoną opłatę (600 zł), pomniejszoną o kwotę równą opłacie minimalnej (obecnie 30 zł).

Cofnięcie po wysłaniu odpisu pozwu, ale przed rozpoczęciem posiedzenia (rozprawy): Sąd zwraca połowę uiszczonej opłaty (300 zł), pomniejszoną o opłatę minimalną (30 zł).

Cofnięcie na skutek pojednania stron przed sądem I instancji: Sąd zwraca całą uiszczoną opłatę (600 zł), pomniejszoną o kwotę równą opłacie minimalnej (30 zł).

Pojednanie stron w trakcie postępowania apelacyjnego: Sąd zwraca połowę opłaty od apelacji, pomniejszoną o opłatę minimalną (30 zł).

Zwrot opłaty następuje z urzędu (automatycznie).

Koszty pozwanego

Warto pamiętać, że jeśli strona powodowa cofnie pozew o rozwód (szczególnie w sytuacji, gdy zgoda pozwanego małżonka nie była wymagana), pozwany małżonek ma prawo w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia o cofnięciu złożyć wniosek o przyznanie kosztów (np. kosztów zastępstwa procesowego, jeśli korzystał z pomocy adwokata lub radcy prawnego). Należy tu uwzględnić także wynagrodzenie adwokata.

Podsumowanie

Cofnięcie pozwu o rozwód jest możliwe, ale jego skuteczność i procedura zależą od etapu sprawy i stanowiska drugiego małżonka. To dowód na to, że nawet w trakcie formalnego procesu sądowego istnieje przestrzeń na zmianę decyzji i próbę odbudowy relacji, co jako prawnicy również doceniamy.

Decyzja o wycofaniu pozwu powinna być przemyślana. Ze względu na zawiłości proceduralne, kwestię zgody pozwanego oraz konsekwencje finansowe (zwrot opłaty, koszty pozwanego), zawsze warto rozważyć skorzystanie z pomocy adwokata, który pomoże przejść przez ten proces świadomie i zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Kancelaria Adwokacka Adwokata Przemysława Podlasiewicza oferuje kompleksową obsługę prawną w sprawach rodzinnych, ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz o podział majątku wspólnego małżonków, a także ustalenie opieki.

Potrzebujesz skutecznej pomocy prawnej skontaktuj się z nami, aby omówić Twoją sytuację. Pomożemy Ci podjąć decyzję i zapewnimy poczucie bezpieczeństwa.